Misschien heb jij ook wel een ‘Mats’
in de klas, die natuurlijk ook Esra, Paul of Eva kan heten. Zijn deze kinderen
onopgevoed, slecht of is er meer aan de hand? En tot hoever kun je hiermee
omgaan in de klas? Niet op alle vragen is een snel en altijd werkend antwoord.
Dat mag duidelijk zijn.
Kinderen reageren op verschillende
manieren op teveel (toxische) stress. Sommige kinderen worden lichamelijk ziek.
Anderen worden nerveus en angstig. Weer andere kinderen worden hyperactief en
zijn voortdurend in beweging. Er zijn kinderen die door de spanning moeite hebben
met inslapen, terwijl anderen het liefst voortdurend slapen. Er zijn kinderen
die geen woord meer zeggen en anderen blijven maar praten.
Sommigen worden emotioneel
onstabiel (‘Jantje lacht, Jantje huilt’) en anderen sluiten zich af voor jouw
toenadering en voor klasgenoten. Er zijn kinderen die heel aanhankelijk worden
en uitkijken naar jouw knuffel. Anderen worden afstandelijk en vermijden liefst
elk contact met je. Veel kinderen krijgen last van concentratieproblemen. Ze
kunnen hun aandacht niet richten op het werk en houden het niet lang vol. Er
zijn kinderen die snel heel boos en agressief gedrag kunnen laten zien.
De meeste leerkrachten zijn kunnen zich goed inleven in de
problemen van kinderen. Zij zijn begaan met hun welzijn en helpen kinderen die
worstelen met leerstof, zichzelf of de omgeving met groot plezier. Vaak is het
een van de belangrijkste de beweegredenen waarom ze leerkracht werden.
Een kind dat we zien lijden brengt de verzorgende kant in
ons allemaal naar boven. Dat inlevende vermogen verdwijnt vaak snel als het
kind op zijn of haar verdriet en stress reageert door boos of agressief te
worden. Het kind wordt dan al gauw een kind dat we zien als een kind met een
"karakterprobleem". De reactie op het gedrag is dan vaak deze. Het
kind wordt gestraft, in bedwang gehouden, gemeden. Het zijn kinderen waarop we bijna
automatisch hard reageren: we vragen op zo’n moment niet "Waarom?" of "Waarom
op dit moment?" wanneer ze exploderen.
Het gedrag dat het kind laat zien wordt al snel een
persoonlijkheidskenmerk. Het is het kind van wie gezegd wordt dat het "een
kind is dat een lage frustratietolerantie" heeft, "gevoelloos"
of "oppositioneel" is. Het is het kind waarvan gezegd wordt dat het weinig zelfbeheersing heeft,
een gebrek aan empathie en geen gevoel voor goed of fout. Als er op die manier
over een kind gesproken wordt, heeft dat ogenblikkelijk gevolgen voor ons beeld
van het kind, zelfs als we het niet of nauwelijks kennen. Begrijpelijk, maar
schadelijk voor het kind.
Deze kijk is regelmatig het begin van een selffulfilling
prophecy. Behandel een kind alsof het slecht is en voor je het weet, gaat het
kind zichzelf ook zo zien. Kinderen die dit overkomt, zijn de eersten zijn die
zichzelf afschrijven; de eersten die van streek raken door gedrag dat
ze net zo min begrijpen als jij. Ze gaan elke volwassene als een bedreiging
zien. Voor je het weet, gedragen ze zich precies zoals ze gehoord hebben dat ze
zich gedrag. Een leerling vertelde eens: ‘Ik gedrag me zo omdat iedereen zegt
dat ik altijd stom doe en boos ben. Het maakt niet uit wat ik doe. Daarom doe
ik zo.’ Als iedereen je toch stom vindt, kun je je net zo goed stom gedragen.
Het herkennen van stressgedrag is de eerste stap om een kind te helpen dat last heeft van woede -uitbarstingen of agressie. Net als alle
kinderen moeten ze zich bij ons eerst veilig en vertrouwd voelen. Dat gebeurt
pas als we beseffen dat er niet zoiets bestaat als een slecht kind. In plaats van een kind dat "slechte
beslissingen" neemt, zien we een kind dat " limbisch "
is. Hun hogere hersenfuncties zijn min of meer offline. In plaats van een kind
dat zich verzet, zie je een kind dat vecht of vlucht. In plaats van
een kind dat gecontroleerd moet worden, zien we een kind dat gekalmeerd moet
worden. De leerkracht moet op zo’n moment dan veranderen van lesgever
coregulator. Een verre van eenvoudige taak.
In onze Masterclass trauma én in onze 3-daagse
traumatraining gaan we ook in op dit lastige onderwerp.
https://gedragsproblemenindeklas.nl/onderwijstrainingen/masterclass-traumasensitief-onderwijs/
Geen opmerkingen:
Een reactie posten