Deze verzuchting kwam vaneen collega uit het VO, nadat hij
het een en ander had gehoord over omgaan met verschillen en de achtergronden
van diezelfde verschillen, zoals je die soms bemerkt bij kinderen met ADHD, ASS
of ODD.
Ik snapte zijn verzuchting wel, want eigenlijk zijn
leerkrachten en docenten daar niet heel goed voor opgeleid. Er valt nog wat
kennis te brengen over stoornissen en omgaan met “moeilijk gedrag.” Een van de
problemen waar docenten tegen aanlopen is het omgaan met die verschillen.
Volgens sommigen van hen kun je niet verkopen aan de andere kinderen dat niet iedereen
gelijk behandeld wordt. Ik durf dat te weerleggen. In mijn eigen groep ( nu
groep 7) kun je kinderen via het sturen van het groepsproces al zodanig sturen
dat zij zelfs verantwoordelijkheid willen nemen voor het kind op de skippybal.
Net zoals ze elkaar helpen met rekenen, zo kunnen ze elkaar ook helpen bij
zaken als snel ontploffen, alles vergeten of niet stil kunnen zitten. Het niet
gelijk behandelen doe je op het gebied van leerstof allang en al de hele dag,
dus op het gebied van gedrag kan dat ook. Welk etiket er aan dat gedrag hangt,
doet daarbij niet terzake. Aan kinderen kun je het dus uitleggen. Het zijn
vooral de docenten zelf die verzuchten dat dit niet kan. Het idee bestaat naar
mijn mening vooral in hun hoofd. Het welgemeende advies is dan ook probeer het
eens uit te leggen in je klas. Je zou nog versteld kunnen staan van het
positieve effect.
Een ander probleem is het gebrek aan tijd dat er lijkt te
zijn voor “al die zorgleerlingen.” Een docent rekende het mij voor: ik heb
dertig leerlingen in de klas, dus dat is twee minuten per leerling. Een kind
met ADHD vraagt al gauw 6 minuten aandacht, dus dat gaat ten koste van twee
andere leerlingen. Deze economie docent had misschien wel gelijk als je
redeneert als een econoom en weet dat arbeidstijd maar een keer te gebruiken
is, maar als je in die redenatie meegaat, is elke keer als je een individuele
leerling antwoord geeft de rest de dupe. Dat gaat iets te ver lijkt me. Ik
geloof dat je met duidelijke uitgesproken verwachtingen al heel veel extra
aandacht kunt voorkomen. Een andere collega zei het treffend. “Ik weet dat zij (meisje
met ADD) niet zelf kan beginnen. Ze mist daarvoor het overzicht. De stof hoef
ik echt niet extra uit te leggen aan haar, die snapt ze prima. Ik ga dus naast
haar zitten als ik de klas aan het werk heb gezet en help haar op weg door te
benoemen wat ze als eerste moet doen. Als ik ze kort op weg help, gaat het
zonder problemen.”
En daar heeft deze docent precies het punt waar het om
draait. Het aansturen van heel veel “zorgleerlingen” (daar moeten we misschien
ook eens een positievere naam voor gaan gebruiken), is niet zo ingewikkeld of
tijdrovend. Vaak zijn er hele kleine dingen voor nodig, zoals die docent hier
treffend verwoordde.
Maar nog even terug naar de eerste collega. Die vervolgde
zijn zin over de skippybal met: “de ene moet op een skippybal, de andere moet
veel water drinken, de volgende moet een geluidsdemper op zijn oren.” Ik vroeg
mij in alle ernst af waarom de genoemde voorbeelden zo erg zijn. Als er iemand
op een skippybal zit, heeft niemand daar last van. Laat hem zo nu en dan even
door de klas hoppen voor hij zelf op het idee komt. Succes verzekerd! En iemand
die water moet drinken? Wie heeft daar nu last van. Gehoorbeschermer? Spreek af
dat je de leerling even aantikt als hij moet luisteren en meedoen met de klas.
Probleem opgelost.
Maar er zijn toch ook hele erge kinderen? Klopt. Nou ja,
bijna. Er zijn kinderen die een klas op stelten kunnen zetten, waar niet mee te
praten valt, of die zelf overprikkeld raken van die 29 anderen. Die kinderen
zijn er. Zijn het daarom “erge kinderen?” Dat vind ik niet. Zijn ze lastig?
Heeft je groep er last van? Soms wel. Zitten daar dan geen grenzen aan? Jawel,
dat is namelijk de grens. Het kan en mag volgens mij nooit zo zijn dat een kind
zodanig overlast veroorzaakt voor de hele groep, dat die groep er op wat voor
manier dan ook, onder lijdt. Dan zit het kind niet op zijn plek. Geen kind wil
namelijk degene zijn waar iedereen last van heeft en boos op wordt. Als er een
kind zodanig verstorend werkt op je groep moet je heel snel gaan kijken wat er
nu precies verkeerd gaat. Begin bij je eigen leerkrachtgedrag, helpt het als
jij anders reageert, anders structureert, anders uitlegt of op weg helpt? Kijk
dan naar het kind. Praat met het kind; wat voelt dat kind, wat denkt dat kind
en wat zou het graag willen. Hoe zou dat volgens dat kind kunnen lukken? Zit
daar een deel van de oplossing?
Vaak zit de oplossing al in deze zaken. Zo niet zoek verder
en doe dat samen met kind, ouders en collega’s.
En heel soms kom je inderdaad tot de conclusie dat het zo
niet verder kan en je als leerkracht, klas of school zo niet verder kunt.
Zorgplicht of niet. Dat is geen schande als je naar eer en geweten en met
voldoende kennis geprobeerd hebt om het wel te laten lukken. Maar niet omdat je
er niet mee kunt omgaan als dadelijk iedereen op een skippybal zit.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten