Voor veel kinderen met ernstige hechtingsproblematiek is school lastig. De hoeveelheid mensen, de prikkels en het feit dat sommige dingen niet goed lukken, frustreren. Deze kinderen zijn nogal eens snel overprikkeld en reageren dan fel en emotioneel. Eén opmerking en ze worden soms al boos. Die boosheid kan een paar uur blijven hangen. Terugkomen in je raampje (Window of Tolerance), lukt ze meestal niet zelf. Daar is een kalme volwassene voor nodig.
In hun boze bui blijven ze iedereen afsnauwen, of
schelden ze op alles en iedereen. Ze voelen zich hier schuldig over, maar een
gesprek hierover, bijvoorbeeld om schuld laten te bekennen, maakt alles nog
erger. De (toxische) schaamte komt dan naar boven, omdat het kind weet dat het
fout zit. Toegeven is bovendien zwakte tonen en juist dat moet te allen tijde
voorkomen worden: zwakte maakt kwetsbaar. Daarom hebben deze kinderen en
pantser en een masker. Ze vertrouwen niemand.
Beloning geeft eigenlijk aan ‘Ik vind je leuk onder voorwaarden.’ (Namelijk als je precies doet wat ik zeg, krijg je een beloning). Het punt is, dat deze kinderen nog niet de capaciteiten hebben om aan jouw eis te voldoen. Vergeet niet dat onze schoolsetting in principe is ontworpen voor kinderen die deze capaciteiten al hebben ‘meegekregen van thuis.’
Ik denk dat
we op school minder moeten bezig zijn met belonen en straffen, maar met het
opbouwen van relaties met kinderen en dat we hulp moeten geven om naast het
cognitieve ook sociaal emotioneel te kunnen groeien. En voor de duidelijkheid:
dit is verre van eenvoudig, want de kinderen over wie we het nu hebben, zullen
zich hier in eerste instantie tegen verzetten.
Als leerkracht en misschien ook wel als ouder heb je geleerd
gedrag aan te leren met beloning en straf. Een ‘stout’ kind corrigeer je met
straf, of door te praten over zijn gedrag. Dat werkt bij veilig gehechte
kinderen meestal wel, maar niet bij kinderen die onveilig gehecht zijn. Deze
kinderen moet je eerst kalm krijgen (reguleren), voor je ‘cognitieve’ afspraken
kunt maken. Vergeet niet dat deze kinderen overweldigd worden door emoties (ze
kunnen zichzelf niet reguleren), angst en stress. Hun reacties worden gedreven
door adrenaline, hun lichaam en geest zijn in survival-mode. Dat kan zeker
leiden tot onvoorspelbaar ‘niet redelijk’ gedrag.[1] Dat
gedrag tolereren we niet, maar strafwerk, verwijdering en schorsing lossen het
probleem niet op.
Het systeem dat op veel scholen gebruikt wordt, het behavioristische systeem van beloning bij goed gedrag en oplopende consequenties bij fout gedrag, werkt hier niet. Deze aanpak, waarbij goed gedrag beloond wordt en waarbij een serie oplopende consequenties je moet laten ‘voelen’ dat je verkeerd bezig bent, kan een kind zich nooit slechter laten voelen dan het zich al voelt. Laat staan als je dit tot in het extreme doorvoert, zoals bij een ‘no excuse’ aanpak (Google eens op 'de Michaela aanpak), waar een zeer duidelijk, maar zeer strikt systeem van beloning en straf probeert elke overtreding te bestraffen.
Met zo'n systeem probeer je eigenlijk blinde gehoorzaamheid af te dwingen. Deze aanpak zegt eigenlijk ‘Een kind zal nooit zijn gedrag stoppen, als er geen vervelende consequenties zijn.’ Het creëert een ‘wij tegen zij’ klimaat.[2] Het zegt ook dat je op dat moment niet kijkt naar hoe het kind is, maar hoe jij graag zou willen dat hij is. Voor veel onveilig gehechte kinderen, is dat klimaat er al voor hun gevoel (ook als dat er niet is). Wat zij juist nodig hebben is een ‘wij doen het samen’ klimaat. En als jij het nog niet kunt, ga ik (de leraar) je helpen.
Tekst: Horeweg, A. (2023). (Boek in voorbereiding).
[1] Perry,
B.D. and The Child Trauma Academy. (2017) What is NMT? Presentation
available online at https://childtrauma.org/wp-content/uploads/2018/0l/CTA_NMT_Core-Slides_2018r.pdf
[2] Dix, P.
(2020). As the adults change, everything changes. Seismic shifts in school
behaviour. 5de druk. Carmarthen: Independentthinkingpress.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten